Artificial intelligence که به عنوان هوش مصنوعی نیز شناخته می‌شود، به هوشی اطلاق می‌گردد که توسط ماشین‌ها انجام می شود.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که اصطلاح «هوش» به معنای ظرفیت استدلال است و اینکه آیا هوش مصنوعی می‌تواند این توانایی را داشته باشد یا نه یک موضوع داغ میان محققان است.
ادبیات برجسته هوش مصنوعی این زمینه را به عنوان مطالعه “عوامل هوشمند” تعریف می کند. سیستم هایی که محیط اطراف خود را درک می کنند و اقداماتی را برای به حداکثر رساندن شانس خود برای دستیابی به اهداف لازم انجام می دهند.
در حالی که منابعی وجود دارند که از اصطلاح “هوش مصنوعی” برای توصیف ماشین هایی استفاده کرده که عملکردهای شناختی مانند یادگیری و حل مسئله را تکرار می کنند.
این تعریف توسط محققان اصلی هوش مصنوعی پذیرفته نشده است. در این مقاله از وبسایت گز نیکومنش قصد داریم تا در رابطه با هوش مصنوعی و تاثیر آن بر زندگی روزمره نگاهی بیندازیم.
نگاهی مختصر بر هوش مصنوعی و سیر تحول آن
کاربردهای هوش مصنوعی طیف وسیعی از حوزه ها را در بر می گیرد. در مثالی ساده تر شامل موتورهای جستجوی وب پیشرفته مانند: گوگل و بینگ، پلتفرم های اشتراک ویدئو YouTube است.
علاوه بر این، هوش مصنوعی در خودروهای خودران مانند تسلا به کار رفته است. خلاقیت محاسباتی نشان داده شده توسط ChatGPT و تولید آثار هنری مانند Dal-e و Midjourney کاربرد دارد.
علاوه بر این، هوش مصنوعی نقش مهمی در تصمیم گیری خودکار و رقابت در بالاترین سطوح سیستم‌های بازی استراتژیک مانند شطرنج و Go دارد.
از آنجایی که سیستم‌های هوش مصنوعی به تکامل خود ادامه می‌دهند و توانایی بیشتری پیدا می‌کنند، وظایفی که زمانی نیاز به هوش انسانی در نظر گرفته می شد، اکنون توسط ماشین‌ها انجام می‌شوند. این پدیده منجر به پدیده‌ای به نام اثر هوش مصنوعی است.
به عنوان مثال، درک نوری کاراکترها، که قبلاً بخشی از هوش مصنوعی در نظر گرفته می شد، اکنون آنقدر رایج است که اغلب از تعریف هوش مصنوعی حذف می شود.
هوش مصنوعی به عنوان یک رشته دانشگاهی در سال 1956 ظهور کرد. در طول سال ها، به دلیل کمبود بودجه، شاهد چرخه های متعدد خوش بینی و ناامیدی بوده است که معمولاً به عنوان “زمستان هوش مصنوعی” شناخته می شود.
با این حال، با ظهور فن‌آوری‌های جدید، این رشته دوباره با موفقیت در بودجه‌های تحقیقاتی ظهور پیدا کرده است. از زمان آغاز تحقیقات هوش مصنوعی، رویکردهای مختلفی از جمله شبیه سازی مغز، مدل‌سازی، حل مسئله انسانی، منطق رسمی، پایگاه‌های اطلاعاتی گسترده دانش و تقلید از رفتار حیوانات را مورد بررسی قرار داده است.
در سال‌های اخیر، یادگیری علم ماشین، که به شدت به آمار ریاضی متکی است، بر این حوزه تسلط یافته و ثابت کرده است که در مقابله با چالش‌های پیچیده در سراسر صنایع و دانشگاه‌های جهان موثر است. حوزه های مختلف تحقیق در هوش مصنوعی بر اهداف خاص تمرکز دارند و از ابزارهای خاص استفاده می کنند.
هدف پژوهشگران هوش مصنوعی به طور سنتی دستیابی به اهدافی مانند استدلال، توسعه دانش، برنامه ریزی، یادگیری، پردازش زبان، ادراک و توانایی دستکاری اشیا است. یکی از اهداف بلند مدت در این زمینه توسعه هوش همه جانبه است که به توانایی حل هر نوع مشکلی اشاره دارد.
برای مقابله با چنین مشکلاتی، محققان هوش مصنوعی از تکنیک‌های حل مسئله متنوع، از جمله جستجو و بهینه‌سازی ریاضی، منطق رسمی، شبکه‌های عصبی مصنوعی، و روش‌های آماری، احتمالی و اقتصادی استفاده می‌کنند.
هوش مصنوعی همچنین ارتباط نزدیکی با زمینه های مختلفی مانند علوم کامپیوتر، روانشناسی، زبان شناسی، فلسفه و بسیاری از علوم دیگر دارد.
این شاخه از تحقیقات با این فرض عمل می کند که هوش انسانی را می توان به طور دقیق توسط ماشین هایی که دارای هوش انسان مانند هستند، توصیف و شبیه سازی کرد. این مفاهیم از زمان های قدیم در افسانه ها، داستان ها و فلسفه مورد بررسی قرار گرفته اند.
ادبیات علمی-تخیلی و آینده پژوهی همچنین بر این باورند که هوش مصنوعی، با پتانسیل و قدرت بسیار زیاد خود، می تواند به طور بالقوه تهدیدی برای موجودیت بشر باشد.
تاریخچه پیدایش هوش مصنوعی در جهان
هوش مصنوعی از ایده های مطرح شده توسط فیلسوفان و ریاضیدانانی مانند جورج بول، که نظریه ها و قوانین مربوط به منطق را توسعه دادند، پدید آمد.
اختراع کامپیوترهای الکترونیکی در سال 1943 چالش بزرگی را برای دانشمندان به وجود آورد، زیرا به نظر می رسید که این فناوری پتانسیل تکرار رفتار هوشمند را دارد.
علی رغم بدبینی اولیه برخی از متفکران، چهار دهه طول کشید تا ماشین‌های شطرنج و سایر سیستم‌های هوشمند در صنایع مختلف ساخته شوند و کارایی هوش مصنوعی را ثابت کنند.
زمینه تحقیقات هوش مصنوعی به طور رسمی در کارگاهی که در سال 1956 در کالج دارتموث برگزار گردید، مورد بررسی قرار گرفت. شرکت کنندگان از جمله آلن نیول، هربرت سایمون، جان مک کارتی، ماروین منسکی و آرتور ساموئل، پیشگامان و رهبران این حوزه شدند.
آنها همراه با دانش آموزان خود برنامه هایی ایجاد کردند که مطبوعات را شگفت زده کرد، زیرا رایانه ها استراتژی های برنده شدن در بازی هایی مانند چکرز را یاد گرفتند، مسائل جبری را حل کردند، قضایای منطقی را اثبات نمودند و حتی موفق به انگلیسی صحبت کردن شدند.
این امر منجر به تأسیس آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی متعدد در سراسر جهان در دهه 1960 با سرمایه‌گذاری قابل توجهی از سوی وزارت دفاع ایالات متحده شد.
بنیانگذاران هوش مصنوعی نسبت به آینده آن خوش بین بودند و هربرت سایمون پیش بینی کرد که ماشین ها قادر خواهند بود هر کاری را که انسان می تواند در عرض بیست سال انجام دهد را به بهترین شیوه ممکن به انجام رساند. ماروین مینسکی همچنین معتقد بود که مشکل هوش مصنوعی در یک نسل حل خواهد گردید.
اصطلاح “هوش مصنوعی” در سال 1965 ابداع شد، اگرچه تحقیقات در این زمینه قبلاً در دهه 1960 آغاز شده بود. در ابتدا تمرکز بر استفاده از رایانه برای انجام بازی ها و اثبات قضایای ریاضی بود. از همان ابتدا مشخص بود که کامپیوترها این پتانسیل را دارند که جنبه های مختلف زندگی بشر را متحول کنند.
آزمون تورینگ دانشمند نابغه
آلن تورینگ، تست تورینگ را در سال 1950 در نوشته خود با عنوان “محاسبات ماشینی و هوشمندی” پیشنهاد کرد. این تست به فرد اجازه می دهد تا با یک ماشین تعامل داشته باشد و یک سری سوال برای ارزیابی رفتار هوشمند از آن بپرسد.
اگر در پایان آزمون، فرد نتواند بین تعامل با یک انسان یا یک ماشین تفاوت قائل شود، آنگاه آزمایش موفق تلقی می شود. تا به حال هیچ ماشینی نتوانسته این تست را پشت سر بگذارد.
هدف از این آزمون ارزیابی دقت و تلاش یک سیستم برای شبیه سازی هوش انسانی است. شایان ذکر است که این موضوع را بدانید، آلن تورینگ یکی از دانشمندان نابغه در زمینه هوش مصنوعی و شکستن الگوریتم رمزنگاری انیگما در جنگ جهانی دوم است.
تعریف منطقی هوش مصنوعی از نگاه علمی
تعجب آور نیست که هیچ تعریف مورد توافقی از هوش مصنوعی در میان دانشمندان در این زمینه وجود ندارد.
دلیل این امر این است که خود مفهوم هوش که اساسی‌تر از هوش مصنوعی است، به طور کامل تعریف نشده است. در طول تاریخ، دانشمندان بیشماری زندگی خود را وقف مطالعه و تلاش برای پاسخ به این سوال کرده اند که هوش دقیقا چیست؟
با این حال، بیشتر تعاریف در این زمینه را می توان در یکی از چهار باور زیر دسته بندی کرد:
- سیستم هایی که منطقی فکر می کنند.
- سیستم هایی که منطقی کار می کنند.
- سیستم هایی که مانند انسان فکر می کنند.
- سیستم هایی که مانند انسان عمل می کنند.
اما در حقیقت هوش مصنوعی چیست و چگونه می توان آن را تعریف کرد؟ این موضوعی است که دانشمندان هنوز به تعریف قطعی برای آن دست پیدا نکرده اند و در نتیجه تفاسیر مختلفی به دست می آید.
یکی از این تفسیرها این است که هوش مصنوعی شامل مطالعه این موضوع است که چگونه رایانه ها می توانند وظایفی را انجام دهند که انسان ها در حال حاضر در آن برتری دارند یا حتی در دقت از آن دقیق تر هستند.
دیدگاه دیگر هوش مصنوعی را به عنوان هوش نمایش داده شده توسط ماشین ها یا دانش تعبیه شده در یک سیستم کامپیوتری تعریف می کنند که هدف آن تقلید از شناخت کلی انسان است.
علاوه بر این، بسیاری از نوشته ها و مقالات در مورد هوش مصنوعی آن را به عنوان درک شناخت و ایجاد عوامل هوشمند توصیف می کنند. این عوامل هوشمند موجوداتی هستند که با آگاهی از محیط خود شانس موفقیت خود را افزایش می دهند.
نظریات مختلف دانمشندان حوزه ریاضی و منطق درباره هوش مصنوعی
مفهوم توسعه ماشین‌هایی که قادر به انجام وظایفی هستند که به هوش انسانی نیاز دارند توسط کورزویل در سال 1990 مورد بررسی قرار گرفت.
کارنیاک و مک درموت در سال 1985 به مطالعه توانایی های ذهنی با استفاده از مدل های محاسباتی پرداختند.
ریچ و نایت، در سال 1991، بر تقویت توانایی رایانه‌ها برای برتری در وظایفی که در حال حاضر تحت تسلط انسان هستند، تمرکز کردند.
بلمن در سال 1978 هوش مصنوعی را به عنوان اتوماسیون فعالیت های مرتبط با تفکر انسان مانند تصمیم گیری، حل مسئله و یادگیری تعریف کرد.
هاگلند، در سال 1985، اشتیاق خود را به دنبال آغشته کردن رایانه‌ها به توانایی تفکر و داشتن شناخت واقعی ابراز کرد.
شالکف در سال 1990 تعریفی از هوش مصنوعی به عنوان یک زمینه تخصصی ارائه کرد که شامل توصیف و شبیه سازی رفتار هوشمند از طریق فرآیندهای کامپیوتری است.
وینستون در سال 1992 هوش مصنوعی را مطالعه محاسباتی تعریف کرد که ماشین‌ها را قادر می‌سازد تا درک کنند، استدلال کنند و عمل کنند.
آلن تورینگ، در سال 1950، هوش مصنوعی را به عنوان دستیابی به عملکرد در سطح انسان در تمام وظایف شناختی تصور کرد.
جان مک کارتی، در سال 1980، هوش مصنوعی را علم و مهندسی عملکرد ماشین‌ها و برنامه‌های هوشمندی توصیف کرد که به روش‌های بیولوژیکی محدود نمی‌شوند.
هوش یک مفهوم نسبی است و هیچ محدوده ثابتی برای تعریف آن وجود ندارد. افراد مختلف ممکن است رفتار هوشمندانه را متفاوت درک کنند.
با این حال، برخی از قابلیت‌های ضروری برای هوش عبارتند از پاسخ انعطاف‌پذیر به موقعیت‌های تعریف‌نشده مبتنی بر دانش، درک پیام‌های مبهم، درک تفاوت‌ها و شباهت‌ها، تجزیه و تحلیل داده‌ها و نتیجه‌گیری، یادگیری و سازگاری، و درگیر شدن در ارتباطات دوطرفه.
بر اساس تعاریف فوق، از یک سیستم هوشمند انتظار می رود که وظایفی مانند بیان گفتار، تشخیص و درک متن (پردازش زبان) و فرمان پذیر و تعامل برقرار کردن با این موارد را انجام دهد.
مهمترین کاربردهای کلی هوش مصنوعی چیست؟
هوش مصنوعی طیف وسیعی از کاربردها را در بر می گیرد. کاربردهای کلیدی هوش مصنوعی شامل استفاده در سیستم های حمل و نقل خودران (مانند هواپیماهای بدون سرنشین و ماشین های کاملا خودران)، تشخیص های پزشکی، خلاقیت های هنری، اثبات قضایای ریاضی، بازی های ذهنی، شناسایی تصویر (مانند تشخیص چهره)، تجزیه و تحلیل صدا، ذخیره انرژی، بستر اینترنت، آماده سازی قرارداد، و کمک به انجام امور قضایی در دادگاه ها است.
هوش مصنوعی در اقتصاد جوامع
هوش مصنوعی به ابزاری حیاتی در حوزه تجارت و اقتصاد کلان تبدیل شده است. این امکان پیش بینی دقیق نوسانات فصلی و بلندمدت در عرضه و تقاضای محصولات مختلف را فراهم می کند.
این قابلیت در زمینه هایی مانند سیاست، اقتصاد کلان و مدیریت زنجیره تامین دارایی بسیارحائز اهمیت است.
علاوه بر این، شرکت‌های بزرگی مانند: گوگل خدمات هوش مصنوعی را برای کمک به شرکت‌های بزرگ در زمینه‌هایی مانند برنامه‌ریزی استراتژیک، مدیریت انبارداری، پیش‌بینی روند فروش و افزایش شناخت برند ارائه می‌کنند.
در حوزه ورزش
در گذشته، پیش‌بینی‌های فوتبال متکی به افراد آگاه بود که می‌توانستند سوابق و شرایط تیم‌ها و بازیکنان را به دقت تحلیل کنند. با این حال، با انقلاب دیجیتال، سایت های شرط بندی روند پیش بینی را به طور فزاینده ای راحت کرده اند.
با این وجود، معرفی پلتفرم های آنلاین رویکرد اساسی به شرط بندی را تغییر نداد. هواداران همچنان در تلاش هستند تا وضعیت تیم ها و بازیکنان را ارزیابی کنند. اینجاست که هوش مصنوعی وارد عمل می شود.
اینترنت باعث ایجاد وب سایت ها و انجمن هایی شده است که قضاوت در مورد داوری بازی های ورزشی را به خوبی انجام دهد. در آینده ای نه چندان دور تجهیزات بسیار پیشرفته ای برای بررسی دقیق و کارشناسی ورزشی ساخته خواهد شد.
شبکه‌های اجتماعی
هوش مصنوعی در شبکه های اجتماعی معروفی مانند توییتر یا اینستاگرام نقش مهمی دارد. با کمک هوش مصنوعی به شناسایی الگوهای رفتاری انسانی، جلوگیری از هرزنامه و انتشار محتوای مجرمانه می توان با جزئیات بهتری دست یافت.
حتی مورد هدف قرار دادن مخاطبان خاص برای اهداف تبلیغاتی کمک می کند. علاوه بر این، ربات‌های شبکه‌های اجتماعی پیشرفته از هوش مصنوعی برای تقلید رفتار انسان به خوبی می توانند، وارد عمل شوند.
در حوزه خدمات حقوقی و قضاوی
هوش مصنوعی به طور گسترده ای در زمینه انجام کارهای حقوقی پذیرفته شده است. سیستم های پردازش زبان طبیعی به تدریج برخی از مسئولیت هایی را که به طور سنتی توسط وکلا انجام می شود بر عهده می گیرند.
در حال حاضر نرم افزار مجهز به هوش مصنوعی امکان ایجاد قراردادهای جامع، بررسی اسناد حقوقی موجود و حتی پیش بینی احکام دادگاه را فراهم می کند.
استفاده از این فناوری به سرعت در حال گسترش است و شیوه ارائه خدمات حقوقی را متحول می کند. امیدواریم که در آینده ای نه چندان دور قضاوت و عدالت بیشتری در اجرای قوانین حقوقی و شهروندی در سراسر جهان صورت گیرد.
شاخه های هوش مصنوعی در علوم رایانه ها
در علوم کامپیوتر، چندین شاخه از هوش مصنوعی وجود دارد که برای کارهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. مهمترین شاخه های اصلی هوش مصنوعی رایانه ها عبارت اند از:
- یادگیری ماشینی، همچنین به عنوان ML شناخته می شود، یک زمینه مطالعاتی است که بر توسعه الگوریتم ها و مدل هایی تمرکز دارد که رایانه ها را قادر می سازد بدون برنامه ریزی صریح یاد بگیرند و پیش بینی هایی درستی انجام دهند.
- شبکه های عصبی که به آنها شبکه های عصبی مصنوعی یا ANN نیز گفته می شود، مدل های محاسباتی هستند که از ساختار و عملکرد مغز انسان الهام گرفته شده اند. آنها در یادگیری ماشین برای تشخیص الگوها و حل مسائل پیچیده کاربرد دارند.
- بینایی سنجی ماشین شامل استفاده از فناوری بینایی کامپیوتری برای توانمند ساختن ماشین ها برای درک و مفهوم اطلاعات بصری است. چرا که این امکان را به ماشین ها می دهد تا تصاویر یا فیلم ها را تجزیه و تحلیل کنند و آنها را قادر به انجام وظایفی مانند تشخیص اشیا با جزئیات دقیق کنند.
- سیستم های خبری برنامه های کامپیوتری هستند که از توانایی های تصمیم گیری متخصصان انسانی در حوزه های خاص تقلید می کنند. آنها از دانش و قوانین برای ارائه مشاوره هوشمند یا تصمیم گیری آگاهانه در زمینه هایی که به تخصص انسانی نیاز است استفاده می کنند.
- پردازش زبان طبیعی یا NLP، شاخه ای از هوش مصنوعی است که بر توانمندسازی رایانه ها برای درک، تفسیر و صحبت کردن زبان انسان تمرکز دارد. این موضوع شامل وظایفی مانند تشخیص گفتار، ترجمه زبان و تجزیه و تحلیل احساسات است.
- الگوریتم های ژنتیک، الگوریتم های بهینه سازی هستند که از فرآیند انتخاب طبیعی و تکامل الهام گرفته شده اند. آنها از تکنیک هایی مانند جهش و تکامل برای جستجوی بهترین راه حل ها برای مشکلات پیچیده با تقلید از اصول ژنتیک و تکامل استفاده می کنند.
- در مهندسی رباتیک، رباتیک شامل طراحی، توسعه و کاربرد ربات ها می شود. به فرض مثال شامل مفاهیم مختلفی مانند ادراک ربات، سیستم های کنترل، هوش مصنوعی و تعامل انسان و ربات است. هدف رباتیک ایجاد ماشین هایی است که می توانند وظایف خود را به طور مستقل انجام دهند یا به انسان ها در حوزه های مختلف کمک کنند.
مشکلات و خطرات کلی هوش مصنوعی از نگاه جامعه شناسان
فناوری Deepfake که به نام Deepfakes نیز شناخته می شود، مفهومی است که شامل استفاده از هوش مصنوعی برای بازسازی و تقلید چهره و صدای افراد است.
امروزه، تمایز بین نسخه های جعلی و واقعی محتوا به طور فزاینده ای چالش برانگیز شده است. این یک تهدید بزرگ برای افراد مشهور مانند هنرمندان، ورزشکاران و سیاستمداران است.
زیرا به طور بالقوه می تواند به زندگی حرفه ای آنها آسیب برساند. به عنوان مثال، دیپ فیک می تواند برای دستکاری سخنرانی رئیس جمهور با درج عناصر ناخواسته یا ایجاد تصاویر نادرست از سیاستمداران در موقعیت های خاص استفاده شود.
در اصل، هوش مصنوعی دیپ‌فیک، فناوری است که محتوا را تغییر داده و طبق سلیقه مخاطب آن را تولید می کند. به گفته ZDNet، DeepFake چیزی را ارائه می دهد که در واقع اتفاق نیفتاده است.
یک گزارش نشان می دهد که 88 درصد از آمریکایی ها معتقدند که دیپ فیک ها تأثیر منفی دارند، اما تنها 47 درصد آثار تولید شده توسط دیپ فیک می توانند هدف چنین دستکاری هایی قرار بگیرند.
به ویژه در طول مبارزات انتخاباتی، ایجاد ویدئوهای تبلیغاتی جعلی می تواند تهدیدی جدی برای سیاستمداران باشد. برای درک بهتر این موضوع ویدئو زیر که شامل تهدیدات ولادیمیر پوتین به ریاست جمهوری آمریکا است، را با دقت مشاهده کنید.
